شهروند و شهروندی، مفهومی است که به رابطه دوسویه فرد و حکومت از دیدگاه حقوقی اشاره می کند. این رابطه شامل حقوق و تکالیف متقابل دولت و شهروندان می باشد یعنی شهروند در مقابل حقوقی که در برابر دولت دارد؛ همزمان موظف است تکالیف و مسئولیت هایی را نیز انجام دهد زیرا بر اساس قرآن اعتقاد ما بر این است که هیچ حقی بدون تکلیف وجود ندارد مگر برای خداوند باری تعالی( جل جلاله و عظم شأنه ).

شهروند کسی است که از حقوق بنیادین مدنی برخوردار باشد هرچند نامیده شدن شهروندی به حق داشتن حقوق، نشان دهنده این است که شهروندی اغلب با حقوق شناخته می شود اما این حقوق مستلزم وجود تکالیف و مسئولیت هایی برای شهروندان در قبال دولت و سایر شهروندان است.

تکالیف شهروندی :

در قانون اساسی اکثر کشورها تعدادی از تکالیف برای شهروندان مقرر شده است که تقریباً جنبه عام الشمولی یافته اند و مورد پذیرش همه نظام های حقوقی است. این موارد عبارتند از:

• احترام و رعایت قانون و رعایت حقوق دیگران
• حفظ امنیت و عدم اخلال در نظم عمومی جامعه
• عدم اضرار به منافع فردی یا عمومی
• نظارت ملی
• مشارکت در تعیین سرنوشت سیاسی
• انجام خدمت وظیفه (سربازی) برای مردان
• پرداخت مالیات و سایر عوارض قانونی
• حفاظت از محیط زیست و میراث فرهنگی

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و تکالیف شهروندی :

 تکالیف شهروندی که به نظر می رسد در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مدنظر باشند :

1. پذیرش حکومت اسلامی
2. احترام به قوانین و مقررات
3. حفظ آزادی، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی
4. منع تجاوز به منافع عمومی و اضرار به حقوق دیگران
5. پرداخت مالیات و عوارض و سایر تکالیف مالی
6. انجام خدمت وظیفه برای مردان
7. شرکت در تعیین سرنوشت
8. امر به معروف و نهی از منکر
9. استفاده از زبان فارسی در مکاتبات رسمی و آموزش زبان عربی
10. منع تصدی بیش از یک شغل دولتی
11. حفظ محیط زیست : مجموعه ای از عوامل فیزیکی خارجی و موجودات زنده که با هم در کنش هستند محیط زیست را تشکیل می دهند. محیط زیست به فضایی گفته می شود که انسان ها و همچنین سایر جانداران از نباتات و حیوانات در آن زندگی می کنند. امروزه این تعریف غالباً به انسان و فعالیت های او مرتبط می شود. برخورداری از محیط زیست سالم به عنوان یکی از حقوق اساسی شهروندان شناخته می شود. در واقع حق حیات که اساسی ترین حق شهروندی است بدون محیط زیست سالم محقق نمی شود. محیط زیست به عنوان یک سرمایه ملی و ذخیره چندهزارساله در اختیار انسان ها قرار می گیرد لذا همه شهروندان باید نسبت به طبیعت و محیط زیست احساس مسئولیت داشته باشند و با رعایت و احترام به قوانین و مقررات مرتبط با محیط زیست، در جهت حفظ و نگهداری هر چه بهتر آن مشارکت کنند. توجه خاص به حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از تخریب و آلودگی آن، یکی از ویژگی های توسعه پایدار است. شهروندان موظف اند اول از طریق عدم تخریب محیط زیست و دوم از طریق همکاری با دولت و برنامه های حفاظتی آن، به انجام این امر مهم کمک کنند. در ایران این وظیفه جدی تر و پراهمیت تر به نظر می رسد، چرا که هم در آموزه های دین مبین اسلام و هم در قانون اساسی کشور، بر حفاظت از محیط زیست توصیه و تأکید شده است. در اصل پنجاهم قانون اساسی بر اهمیت محیط زیست و لزوم حفظ آن تأکید شده است و فعالیت های مخرب و مضر به محیط زیست را هم برای دولت و هم برای شهروندان ممنوع اعلام کرده است و حفاظت از محیط زیست را به عنوان حمایت از بستر حیات اجتماعی و رشد و تکامل جامعه یک وظیفه عمومی تلقی می کند. بنابراین شناخت اصول زیست محیطی و پرهیز از تخریب آن و سعی برای عدم آلوده سازی آن از بارزترین تکالیف شهروندی به شمار می آید.

     

    دانلود کتب پیشنهادی :

    • تکالیف شهروندی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران 
    • نسبت تکالیف طبیعی و تکالیف شهروندی