عوامل ایجاد و تشدید آلودگی هوا

خودروها و موتورسیکلت ها

استاندارد مصوب کشور برای خودروهای بنزین سوز یورو۴ و برای وسایل نقلیه گازسور یورو۴ است که با استاندارد روز دنیا مانند یورو ۶ فاصله زیادی دارد.
خودروها و موتورسیکلت های ساخت داخل که به مشتریان تحویل می شوند، در مواردی حتی با استاندارد های اخذ شده برای همان وسایل نیز مطابقت ندارند در نتیجه سوخت مصرفی آنها بالاست و آلایندگی بیش از حد مجاز دارند.
تردد خودرو ها و موتورسیکلت های فرسوده )شامل ۳/ ۳ میلیون دستگاه خودرو و ۵/ ۳ میلیون دستگاه موتورسیکلت که علت ۷۵ تا ۸۰ درصد از کل آلودگی هوا در تهران است.
واردات تجهیزات خودرو و موتورسیکلت غیر استاندارد و آلوده کننده
تعویض نشدن مبدل های کاتالیزوری فرسوده (با تعویض کاتالیست یک تاکسی می توان غلظت آلاینده های NO2 ,HC ,CO را به ترتیب حدود ۱۶ ، ۱۱ و ۱۶ برابر کاهش داد.)
نابهسازی خودروهای کاربراتوری (خودروهای کاربراتوری ده درصد خودروهای پایتخت را شامل می شوند و کلیه خودروهای ساخت داخل تا قبل از سال ۱۳۸۴ کاربراتوری بوده اند)

حمل و نقل عمومی

ضعف در سازماندهی رفت و آمد های شهری
کمیت و کیفیت پایین حمل و نقل عمومی اعم از تاکسی، اتوبوس و مترو، مثلا تهران به ۱۱ هزار دستگاه اتوبوس نیاز دارد اما فقط ۶۰۰۰ دستگاه وجود دارد همچنین واگن به اندازه نیاز در مترو شهری در دسترس نیست.
نصب نکردن فیلتر دوده DPF ، در ناوگان سنگین دیزل

برنامه معاینه فنی

معافیت ۴ ساله خودروهای جدید از معاینه فنی، بر اساس ماده ۹ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی موجب شده که حدود ۷ میلیون خودرو به مدت ۴ سال از دریافت معاینه فنی معاف شوند.
استقبال نکردن شهروندان از برنامه معاینه فنی )از ۱۷ میلیون خودرو موجود در کشور در سال۱۳۹۴ ، فقط ۳ میلیون خودرو برای دریافت معاینه فنی مراجعه کرده اند(
اعمال ناکافی قانون برخورد با خودروهای متخلف فاقد گواهی معاینه فنی
فرسودگی دستگاه های موجود معاینه فنی برای دستیابی به استانداردهای بالاتر
فقدان سیستم یکپارچه معاینه فنی )استقرار نظام یکپارچه معاینه فنی در ماده ۹ آیین نامه اجرایی معاینه فنی مصوب ۱۳۹۳ پیش بینی شده است(
ارتقا نیافتن آیین نامه معاینه فنی
تخلفات گسترده در صدور برگه های معاینه فنی

منابع ثابت

غیر استاندارد بودن منابع آلاینده ثابت درمحیط شهری )بخش های خانگی و تجاری دارای موتورخانه های گرمایشی و سرمایشی آلاینده اند که انتشار آلودگی از آنها در بخش خانگی به ۲۰ هزار تن و بخش تجاری به ۴ هزار تن در سال می رسد. سهم صنایع و کارخانه ها در آلودگی بخش هایی از هوای تهران ۱۵ درصد از کل آلودگی هاست. قطارهای راه آهن تهران نیز در آلودگی سهیم اند.(
گازسوز کردن کارگاه ها بدون رعایت معیارهای ایمنی و محیط زیستی

سوخت و بهبود فرآورد ه های نفتی

نارسایی در تامین سوخت با کیفیت بهتر، مطابق با استاندارد های جهانی
اختصاص نیافتن سهمیه گاز در کل سال به خصوص فصول سرما به نیروگاه ها و برخی از واحدهای صنعتی بزرگ مقیاس
وجود نیروگاه هایی با سوخت مازوت با آلایندگی زیاد
عدم تولید موتور پایه گازسوز
کمبود جایگاه های گازرسانی
کمبود ایستگاه سوخت رسانی به وسایل نقلیه عمومی
نبود حمایت مالی در آزمایش مخازن CNG و هزینه بالای تعویض مخزن در خودروهای عمومی شهری، که استفاده از گاز را محدود می سازد.
تحویل نشدن گاز مورد نیاز با کیفیت مناسب به شرکت واحد اتوبوسرانی

ظرفیت زیستی و مدیریت شهری

گسترش بی رویه شهرها با وجود محدود بودن ظرفیت زیست محیطی شهرها (در تهران هر چه توسعه جمعیتی شهری از سال ۱۳۷۵ به بعد اتفاق افتاده است بیش از ظرفیت محیط زیستی آن بوده و این موضوع متاسفانه همچنان ادامه دارد(
نابسامانی در کاربری اراضی در شهرها
ضعف در تمرکززدایی مراکز اداری و تجاری در کلان شهرها
بلند مرتبه سازی در مسیر های تهویه طبیعی هوای شهرها و گسترش طولی محورهای پرترافیک
نبود کمربندی دوم شهر تهران و ورود اجباری ناوگان عبوری به محدوده شهری
ضعف در سازماندهی حمل و تخلیه بار و کالا ) بار فروشگاهها و… ( و نیز مصالح ساختمانی در شهرها
کمبود فضای سبز موثر در کاهش آلودگی های هوا و تصویب مجوز برای قطع مداوم درختان )یک فضای ۱۰ در ۱۰ کیلومتر با ۲۵ درصد درخت می تواند بیش از ۹۰ تن از ذرات معلق سالانه را حذف کند(
وجود بعضی از پایانه های مسافربری در محدوده مرکزی شهر )پایانه جنوب و آرژانتین) و ایجاد آلودگی زیاد به علت ورود و خروج اتوبوس ها و مسافرگیری آن ها
وجود شرکت های حمل و نقل بار در داخل شهرها و عبور و مرور کامیون ها به داخل شهر به منظور تخلیه و بارگیری
ضعف در برنامه ریزی و مدیریت صحیح آلایندگی فرودگاه ها در شهرها و موتورسیکلت ها

توپوگرافی شهر تهران

تهران شهری است که از نظر اقلیمی استعداد پایداری، بویژه در دوره سرد سال دارد و بارش های پالاینده آن اولا کم است و ثانیا در همه ماه های سال توزیع نشده اند . باد های جاروب کننده هم در همه جا و همه روز ها نمی وزند.
شرایط توپوگرافی تهران به گونه ای است که شمال و شرق آن به صورت دیوار بلند مانع خروج آلاینده ها می شود .در مقابل به جهت باز بودن غرب و جنوب، آلاینده های حومه هم می تواند به آسانی وارد شهر بشود.
از نظر شرایط اقلیمی بیشتر موارد از هوای آرام بویژه در نواحی مرکزی و شرقی برخوردار است . در مقابل در غرب شهر بادها فراوان تر هستند . از طرف دیگر وجود وارونگی های دمای ی فراوان بویژه در دوره سرد سال و استقرار سیستم های پرفشار در زمستان همگی دلالت بر استعداد بالای پایداری شهر دارد .چنین شرایطی همیشه سبب باقی ماندن مواد زاید در سطح شهر و در ارتفاع زندگی مردم می شود. باد غالب تهران در بیشتر ایام سال غربی است . در منطقه شرقی بادهای شرقی هم حاکم هستند یعنی اینکه بادهای غربی آلاینده های غرب و باد های شرقی آلاینده های طرف شرق را به داخل شهرآورده و در مرکز آن متراکم می کنند.
جمعیت شهر تهران بیش از ظرفیت آن است . تردد حدود ۱۲ میلیون نفر در طول روز و استقرار ۸ میلیون در شب خود آلودگی های شدید صوتی محیطی و گرمایی تولید می کند. اگر به این مساله حجم سنگین مسافران ورودی را هم اضافه کنیم که با تردد های بی نظم خود و استفاده از هر نوع وسیله غیر استاندارد، محیط تهران را از هر نظر آلوده می کنند، منطقی است که دیگر نباید هوایی برای تنفس و جایی برای حرکت باشد . جمعیت سنگین شهر برای سکونت خود با توجه به محدودیت فضایی از نظر گسترش مجبور شده است سیستم سکونتی را در جهت عمودی توسعه دهد. این مجتمع ها علاوه بر ایجاد راه بندان های سنگین، بدلیل عدم انطباق با فرهنگ بومی، موجب بروز مشکلات عدیده اجتماعی شده است.
با وجود این همه مواد زاید در هوا و سطح زمین و حتی زیر زمین امکانات پاک سازی هوا خیلی کم است . سهمیه سرانه فضای سبز تهران کمتر از استاندارد جهانی می باشد .نتیجه این همه نارسایی های طبیعی و انسانی در محیط تهران سبب می شود که امکانات راحتی و آسایش جسمی و روانی انسان ها کمتر بشود و افراد تند خو و عصبانی و نهایتا مریض فراوان شود. بیماری های عفونی و روانی بیشتر شده و آمار مرگ و میر افزایش یابد.

دانلود :